İliotibial bant; güçlü liflerden oluşan kalın bir bağ dokusudur. Pelvis olarak adlandırılan kalça kemiğinin dış yan tarafından aşağı doğru iner (uyluğun dış tarafında) ve dize tutunur. Egzersiz sırasında dizin stabil kalmasına yardımcı olur.
Diz bükülü pozisyonda iken egzersiz yapıldığında iliotibial bant hareket eder. Özellikle diz ekleminin tekrarlı bükülüp açılma hareketi (fleksiyon-ekstansiyon) sırasında, dizin dış kısmındaki kemik çıkıntısına sürekli olarak sürtünmesiyle iliotibial bant sendromu oluşur. İliotibial bant sendromu olan bireylerde, dizin 20-30 derece bükülmesi sonucu (fleksiyona getirildiğinde) krepitasyon adını verdiğimiz seslerle birlikte diz ekleminin dış yan hattının 2-3 cm yukarısında hassasiyet meydana gelir.
Koşucularda sık görülür
İliotibial bant sendromu; bisiklet sürme, saha sporları, hokey, kürek çekme, yüzme, hiking ve basketbol gibi aktivitelerle ilişkilidir. Ancak sıklıkla koşucularda görülür (% 7-14 oranında) ve yan diz ağrısının en yaygın sebebidir. Düşük yoğunluklu egzersizlerde de görülebilmesine rağmen sıklıkla yoğun antrenman sonucu meydana gelir. Eğer egzersize devam edilirse, özellikle de yokuş aşağı koşuluyorsa ağrı daha da kötüleşir.
İliotibial bant sendromuna sebep olan faktörlerden biri de biyomekanik anormalliklerdir. Örneğin ayaklarda aşırı içe basma (pronasyon) gibi bir anatomik faktör varsa dizin dış tarafına yapılan basınç artar. Bacak boyu eşitsizliği de iliotibial bant gerginliğini arttırabilir. Ancak bu durumlar ortez dediğimiz yardımcı araçlarla düzeltilebilir.
Dizde kilitlenme, şişlik gibi eklem içi patolojiler daha çok menisküs ve ön çapraz bağ yaralanmaları gibi durumlarda görülür. Bu yüzden bu semptomların varlığı iliotibial bant sendromunu düşündürmez.
İliotibial bant sendromu için önerilen tedavi nasıl olmalı?
Aktivite modifikasyonu
- Enflamasyonun yatışmasına izin vermek için 6 haftaya kadar aktiviteler azaltılabilir veya değiştirilebilir.
- Semptomların gidişatına göre yapılan aktivitenin değiştirilmesi gerekebilir.
- Yoga, yürüyüş gibi ağrıyı şiddetlendirmeyecek aktiviteler yapılabilir.
Kademeli olarak aktivitelere başlama
- Ağrının izin verdiği ölçüde, azaltılmış sıklık ve mesafe ile aktivitelere yeniden başlanır.
- Tekrarlayan irritasyona sebep olabilecek uzun mesafe koşular yerine kısa koşular denenmelidir.
- Koşudan sonra buz uygulanabilir, parasetamol ve ibuprofen gibi basit ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Açılı dairelerde, sert yüzeylerde ve yokuş aşağı koşmaktan kaçınılmalıdır.
- Yetersiz destek sağlayan ayakkabılar durumu daha da kötüleştirebilir. Bu yüzden gerekirse bir uzman eşliğinde düzgün bir ayak postürü ve koşu stili için doğru bir ayakkabı seçimi yapılmalıdır.
Semptomlar düzelmezse?
- Kas dengesizliği, koşu tekniğiyle ilgili bir problem veya biyomekanik bir sorun gibi altta yatan farklı sebepler bulunabilir. Bu yüzden daha detaylı bir analiz ve çözüm yöntemleri için fizyoterapistlere danışılabilir.
- Kortikosteroid enjeksiyonu, 8 hafta germe egzersizleri ve aktivite modifikasyonu sonrasında düşünülebilir.
- İliotibial bandın gevşetilmesi veya enflame olan dokunun kaldırılması gibi cerrahi teknikler nadir olmakla birlikte, semptomlar 6-12 aydan daha uzun sürmüşse düşünülebilir.
Ağrı nasıl meydana gelir?
İliotibial bant gerginliği varsa, düzensiz bir koşu stili varsa, uzun mesafe koşuları gibi aktivitelere katılım olmuşsa
bant sürtünmeye başlayarak ağrıya sebep olabilir.
Ağrı veya gerginlik hissi tipik olarak dizin dış yan tarafını etkiler. Şekilde görüldüğü gibi iliotibial bant boyunca yayılım göstererek kalça veya uyluk ağrısı olarak da meydana gelebilir.
