COVID-19 pandemisi sonrasında bilgisayar kullanımı, gençlerin eğitim ve sosyal yaşamında vazgeçilmez bir parça haline geldi. Ancak 13-17 yaş aralığında başlayan aşırı ekran kullanımı ve bilgisayar bağımlılığı, özellikle omurga gelişiminin devam ettiği bu dönemde duruş bozukluklarını hızla artırıyor.
Duruş bozuklukları gençlerde yaygınlaşıyor
Batıgöz Balçova Cerrahi Tıp Merkezi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Op. Dr. Mehmet Hakan Özer, ergenlikte başlayan postür bozukluklarının 20’li yaşlarda daha ciddi ortopedik sorunlara dönüşebileceğini vurguluyor. Ergenlik, vücudun hızla geliştiği ve kemik yapısının şekillendiği kritik bir dönemdir. Bu dönemde uzun süreler boyunca sabit ve yanlış pozisyonlarda kalmak, omurganın doğal eğriliğini bozarak kalıcı hasarlara zemin hazırlayabilir.
Op. Dr. Mehmet Hakan Özer, en sık görülen duruş bozukluğunun bilgisayar başında öne eğik oturma sonucu gelişen kamburluk (kifoz) eğilimi olduğunu belirtiyor. Gençlerin genellikle omuzları önde, sırtları yuvarlak ve boyunları ekrana doğru uzanmış, adeta bir ‘C’ şeklini alarak oturduklarını ifade ediyor. Bu durumun sadece estetik bir sorun olmaktan çıkıp, omurga disklerine, bağlara ve kaslara binen yükü katlayarak artıran ciddi bir mekanik problem haline geldiğini ekliyor.
‘Text neck’ sendromu ve ağrılar
Başın 1 cm öne eğilmesi, boyun üzerindeki yükü katlayarak artırır. Normalde 4-5 kg olan baş ağırlığı, 15 derecelik eğimde yaklaşık 12 kg’a kadar çıkabilir. Omuzların içe dönük duruşu ve sırt kaslarının sürekli gerilmesi ise ileride kronikleşecek ağrıların öncüsü olabiliyor.
20’li yaşlar sonrası riskler artıyor
Ergenlikte hissedilen hafif sırt ağrısı veya boyun tutulması, 20’li yaşlardan sonra ne yazık ki kronik ağrı sendromlarına, erken dejeneratif disk hastalıklarına ve hatta boyun/bel fıtıklarına evrilebiliyor. Yanlış duruşla deforme olan omurga yapısı, omurilik kanalını ve sinir köklerini baskılayarak hayat kalitesini ciddi ölçüde düşürüyor.
Ergenlik dönemindeki problemler ve 20’li yaşlar sonrası olası sonuçlar şu şekilde özetlenebilir:
- Ergenlik Dönemi Problem (13-17 Yaş): Geçici Kas Gerginliği ve Ağrı, Artan Kifoz (Kamburluk) Eğilimi, Hatalı Postüre Bağlı Duruş.
- 20’li Yaşlar Sonrası Olası Sonuç: Kronik Miyofasyal Ağrı Sendromları, Yapısal Omurga Deformitesi, Erken Disk Dejenerasyonu ve Fıtıklar.
Önleyici tedbirler ve tedavi
Çocuğun bilgisayar başında geçirdiği her 1 saat için en az 10 dakikalık germe ve esneme egzersizleri veya aktif mola zamanları belirlenmesi öneriliyor. Ayrıca, doğru oturma pozisyonu (ayaklar yere basmalı, dizler 90 derece, ekran göz hizasında olmalı) mutlaka öğretilmeli ve uygun sandalye/masa kullanımı sağlanmalıdır.
Gençlerin gelecekteki iskelet ve kas sağlığını korumak, büyük ölçüde ebeveynlerin bilinçli yaklaşımına bağlıdır. Op. Dr. Mehmet Hakan Özer, bu yaş grubunda önleyici tedbirlerin hayati önem taşıdığını belirtiyor. Yapısal bir bozukluk kalıcı hale gelmeden doğru müdahale ile tamamen düzelme şansı yüksek. Duruş bozukluklarının ilerlemesini engellemek için düzenli spor, özellikle yüzme ve pilates gibi gövde kaslarını güçlendiren aktiviteler öneriliyor. Ebeveynlerin, çocuklarında sürekli omuz düşüklüğü, yorgunluk, sık baş ağrısı veya sırt ağrısı görüyorsa bir hekime başvurması gerektiğini ekliyor.
Op. Dr. Mehmet Hakan Özer, gençlerin teknolojiyle iç içe yaşamasının kaçınılmaz olduğunu ancak omurga sağlığının ihmal edilmemesi gerektiğini vurgulayarak, “Sağlıklı bir omurga, kaliteli bir yaşamın temelidir. Dijital çağın getirdiği bu zorluğun üstesinden, bilinçli ekran süresi yönetimi ve doğru fiziksel alışkanlıklarla gelinebilir. Çocuklarımızın gelecekte ağrısız ve dik bir hayata sahip olmaları, bugün yapacağımız küçük düzeltmelere bağlıdır” sözleriyle konuşmasını tamamlıyor.
